De meeste geluidsopnames maak ik voor eigen gebruik, van concerten waarbij ik registreer, voor mezelf en de deelnemende musici. Maar af en toe raak ik betrokken bij publicaties, in de vorm van cd’s of online optredens.
Zulke opnames zijn altijd heel boeiende processen, en ik zie het als een uitdaging om de audio daarvoor zo echt en mooi mogelijk te krijgen. Dat blijkt een vak apart, waarin je altijd verder blijft experimenteren, zoeken en ontwikkelen.
Gelukkig ontstaat er op die lange weg soms (steeds vaker, zelfs) iets wat ik zelf met veel plezier blijf terugluisteren. Uiteraard zegt dat niet alleen iets over mijn eigen opnamewerk, maar beslist ook over de kwaliteiten van de musici!
De meest recente publicaties waarvoor ik de audio heb mogen verzorgen, noem ik hier graag, met de (onbaatzuchtige) aanmoediging de cd’s te kopen en de linkjes aan te klikken, en hopelijk kun je dan delen in mijn plezier!

Laurens de Man: Richard Wagner, an Organic Journey – Eight Historical Organ Transcriptions (cd)

Deze cd vormt een tweetal met de hieronder vermelde opname uit Leuven. Er kan met recht van het opnameproces worden gezegd dat het Wagneriaanse proporties had: behalve het op de fraaie cover afgebeelde orgel uit Bergen op Zoom was namelijk ook het orgel in de Haagse Elandstraatkerk onderdeel van de ‘Organic Journey’. Dat instrument staat zo hoog verheven op een galerij in het kerkgebouw, dat er met extra groot materieel moest worden uitgerukt om de boeiende, betoverende ziel van dit orgel te ‘vangen’. En in Bergen op Zoom konden mijn microfoons baden in de weldadige akoestiek, gevuld door de zoete klanken van het Ibach-orgel.
En niet te vergeten: het geïnspireerde spel van Laurens en zijn immer enthousiaste gezelschap maakten het nog eens meer tot een onvergetelijke ervaring! Hopelijk kan dat dankzij deze uitgave met een zo breed mogelijk publiek worden gedeeld. 
Globe Records verzorgde de waardig vormgegeven uitgave, en voorzag elk exemplaar uit de beperkte oplage van fysieke cd’s van een uniek volgnummer. Via de website van dat label zijn de cd’s te bestellen. De opname is ook te vinden op digitale muziekplatforms.

Laurens de Man: Vom Reden und Klingen – Bach, Mozart, Kuhnau and Kurtág at the Contius Organ Leuven (cd)

Als pendant van de hierboven beschreven registratie van Romantiek ten voeten uit, laat Laurens vanuit Leuven horen dat men ook in andere tijden een verhaal wist over te brengen met muziek. Flentrop en Potvlieghe bouwden er in de Vredeskerk Sint-Michiel een reconstructie van een laatbarok instrument van de bouwer waarnaar het Leuvense orgel ook is vernoemd: Contius.
Vanaf de eerste kennismaking was ik gegrepen door de intense, warme en doorleefde klank van het (nieuwe) ‘Contius-orgel’. Het was dan ook een feest om met niemand minder dan Laurens ook deze sensatie te ‘vangen’ in een opname. 
Net als van de Wagner-cd maakte Globe Records van het Leuvense orgel een beperkte oplage fysieke cd’s met elk een uniek volgnummer, te bestellen via de website. De opname is ook te vinden op digitale muziekplatforms.

Gijs Boelen: Organ Works (cd)

Deze cd is het visitekaartje van de bijzonder vaardige en originele organist, pianist en componist Gijs Boelen, gespeeld op het Kam-orgel (1854) in de Grote of Sint-Catharijnekerk in Brielle.
De eigen werken die Gijs op deze cd presenteert, getuigen zowel van gedegen kennis en vakmanschap als van het vermogen en de creativiteit om een breed publiek aan te spreken; ik zou de cd niet alleen aan het gevestigde orgelpubliek, maar ook aan vrienden die niets van orgels weten willen aanraden. Of cadeau doen.
Of nog beter: bestel er zelf eentje, of twee, of nog meer, via de website van Gijs Boelen! Daar zijn ook enkele fragmenten te beluisteren.

De allerleukste liedjes van de Torenvalkjes (cd)

Zo’n koor heb je nog nooit meegemaakt! De Torenvalkjes halen de gemiddelde leeftijd van kerkkoren sterk omlaag – de oudste zanger heeft amper tien kaarsjes op zijn taart – en ze zingen allerlei soorten liedjes zo overtuigend en enthousiast, dat je er spontaan blij van wordt!
De Torenvalkjes kunnen niet alleen goed zingen, ze zitten ook vol plannen en maken die waar: zo bedachten de kinderen zelf dat er een cd moest komen, dat de opbrengst naar een goed doel moest gaan (activiteiten voor kinderen in azc’s) en dat ze op de radio te horen moesten zijn. En dat hebben ze allemaal voor elkaar gekregen! Het zijn dus niet zomaar zangvogeltjes dus, maar echte hoogvliegers!
De Torenvalkjes staan onder de bezielende leiding van dirigente Kirstin Gramlich. In de Lebuinuskerk te Deventer, waar zij cantor-organist is, weet zij mensen te verbinden met muziek.
Deze cd zal dat zeker doen met alle vaders, moeders, opa’s, oma’s, klasgenootjes, buren en gemeenteleden rondom de Torenvalkjes. Maar met een beetje geluk kun je via de website van de Lebuinuskerk nog een exemplaar bestellen, en word je daar spontaan net zo blij van als ik!

Laurens de Man & Friends (online publicaties)

Hij is op deze website al meerdere malen in de schijnwerpers gezet, en dat verdient hij ook keer op keer: de veelzijdige, bevlogen en begaafde pianist en organist Laurens de Man, met wie het altijd enorm leuk samenwerken is!
Vanaf zijn ’thuisbasis’, het eveneens veelzijdige Witte-orgel (1861) in de Janskerk te Utrecht, heeft hij de afgelopen tijd creatief ingespeeld op de omstandigheden en tal van muzikale cadeautjes uitgedeeld via het internet.
Vanaf die ’thuisbasis’ maakt hij af en toe uitstapjes naar andere instrumenten, maar ook naar andere muziek dan je doorgaans op orgel (of piano) hoort. Laurens is zo productief dat ik hier niet al zijn publicaties kan noemen, maar beter kan verwijzen naar zijn YouTube-kanaal en website.
Toch wil ik één publicatie uitlichten, omdat die op mij en vele anderen een bijzondere indruk heeft gemaakt: samen met jazztrompettist Gidon Nunes Vaz maakte hij een betoverende synthese tussen oude en nieuwere muziek (klik op het screenshot hieronder).
Houd Laurens en Gidon in de gaten, want beiden timmeren aan de weg en zullen ongetwijfeld meer moois maken – en wie weet opnieuw samen, met mijn microfoons erbij!

 


Apparatuur

Lange tijd heb ik opgenomen met een Olympus LS-100 recorder met daaraan kleine externe microfoontjes (Soundman OKM-II). Delen van mijn oude muzieklessenaar – het meest tastbare restant van een grijs verleden met blauwe maandagen waarop ik ooit vioolles had – fungeerden als statiefje.
Deze opstelling sleepte ik naar zo veel concerten waarbij ik registreerde mee, dat die bij het orgelpubliek iconisch is geworden, en ik op een gegeven moment zelfs herkend werd aan dat statiefje: luisteraars zagen het draagbare knutselwerkje staan en wisten dan meteen dat ik als registrant boven bij het orgel verscholen moest zitten.
Zowel de recorder van Olympus als de microfoons van Soundman zijn, zeker voor hun formaat en prijs, fantastische opnamespullen waar je bijna altijd een heel aardig resultaat mee bereikt. Toch kriebelde het om het opnemen naar een hoger plan te tillen – letterlijk, met statiefjes die iets hoger waren dan mijn oude muzieklessenaar, maar ook qua geluidskwaliteit en mogelijkheden.

Systematisch ben ik vanaf voorjaar 2019 nieuwe apparatuur gaan testen: eerst een goede, ‘eerlijke’ koptelefoon, toen een goede recorder, statieven en toebehoren, vervolgens had ik de mogelijkheden allerlei microfoons te vergelijken en onlangs heb ik ook software uitgezocht om van de opnames een eindproduct (bv. een master-cd of audio voor video’s) te maken. Oplettende lezers missen wellicht nog monitorspeakers in het rijtje. Dat klopt, die heb ik nog maar niet aangeschaft om mijn buren niet mee te slepen in mijn audiofanatisme…
Voornaamste eisen bij het selecteren waren uiteraard een realistische weergave van muziek, hoofdzakelijk orgel solo, maar met de mogelijkheid ook nog wat andere musici erbij te hebben. Verder moest alles met het OV en op de fiets mee te nemen zijn, dus licht van gewicht en compact, en moest de apparatuur zonder aansluiting op een stopcontact werken, zodat je bij een concert geen tijd en moeite hoeft te steken in het voorkomen dat het toch al tanende orgelpubliek door struikelen over je stroomkabel vervroegd de orgelpijp uit gaat en je tegen het gewelf vliegende kosters weer in het gerede moet brengen; want of je nu kabels los op de grond laat liggen, of met tape op de grafzerken plakt, als je een koster naar z’n voorhoofd ziet grijpen, weet je dat je af bent. Belangrijkste eis was dus dat mijn apparatuur er voor het oog van een gemiddelde koster onschuldig uit zou zien! Anders kun je nog zulke mooie spullen hebben, maar moeten ze van deze gezagvoerders ter plaatse in de tas blijven…

Uiteindelijk is mijn keuze op de volgende apparatuur (en toebehoren) gevallen. In sommige gevallen vermeld ik ook de alternatieven die ik onderzocht heb, maar die mijn wik-en-weegproces niet hebben doorstaan.
Een uitgebreidere beschouwing van alle kandidaten in dit proces volgt wellicht later nog, maar zelfs een samenvatting is al omvangrijk.

Uiteraard zijn al deze keuzes en bevindingen zeer subjectief! Kun je ze als advies lezen? Op sommige punten misschien, maar onderzoek vooral zelf en vorm je eigen oordeel als je apparatuur wilt aanschaffen! Het hangt er ook sterk vanaf hoe je de apparatuur gebruikt, en ik ben natuurlijk ook nog volop in het leerproces op audiogebied – en dat zal nooit voltooid zijn. Lees het volgende dus maar als enthousiaste praat en niet zozeer als advies:

Koptelefoon: Shure SRH1840 (open). Qua geluid vergelijkbaar met de Sennheiser HD-600, maar ik vond de Shure wat prettiger zitten. Andere Sennheisers (zoals ook de duurdere HD-650) hadden naar mijn gevoel een ‘laagje’ over de klank. Verder getest: Audio Technica ATH-M40X en M50X, AKG K712 Pro, Neumann NDH 20, Hifiman Sundara, Beyerdynamic (o.a. DT990 Pro; een goede tweede) en nog vele andere.

Recorder: Sound Devices MixPre-6 (serie I, inmiddels vervangen door serie II). Geteste alternatieven: Zoom F4, ook heel goed, alleen iets minder compact. Bij nader inzien was er bij de MixPre wel meer accucapaciteit nodig, dus heb ik daar permanent een powerbank bij mee (AnkerPowerCore+ 26800 PD) waardoor je dat voordeel weer min of meer verliest. Maar met die onvolprezen powerbank kun je wel met gemak ruim tien uur op volle kracht opnemen.

Microfoons: Sonodore RCM-402, een stereoset omnidirectionele kleinmembraan-condensatormicrofoons, 48V-variant, met twee extra grids (PG78 en PG88). Geteste alternatieven: DPA 4006A, Schoeps MK2H, Neumann KM183, Oktava MK-012 (omni), DPA 4060, Rode NT2 (gemodificeerd), Line Audio OM1, Behringer B-5 (omni). Met meer testtijd had ik ongetwijfeld het potentieel van de befaamde DPA en Schoeps meer kunnen ontdekken, maar de keuze is uiteindelijk gevallen op de Sonodores en daar heb ik nog geen spijt van gehad.
Twee Line Audio’s en Behringers heb ik als extra microfoons in huis gehouden.

Statieven en toebehoren: FalconEyes L3900GA/B en LM-7300HA (beide met draagtas voor op de schouder/in de hand) en enkele kleinere. Eerst met een K&M 23560 T-bar en later met een lichter exemplaar, zelfgemaakt uit aluminium. Diverse verlengstukken waarmee totale hoogtes tot circa 10 m bereikt kunnen worden.

Kabels: Cordial Flex in diverse lengtes voor enkele microfoons en Tasker TSK1042 stereokabel voor stereosets.

Software: hoofdzakelijk WaveLab Pro 11, verder o.a. Audacity. Overwogen alternatieven: Reaper. Heeft ook zeker heel veel voordelen, maar een aanbieding van de jubilerende producent heeft er mede voor gezorgd dat ik op WaveLab heb ingezet.

En zo laten we ons meevoeren op de golven van het geluid!